OpenStreetMap: Ένα GIS για την Δημόσια Διοίκηση

Ορισμός

To OpenStreetMap είναι ένας Ανοιχτός Διαδικτυακός Χάρτης (ΑΔΧ). Ανοιχτός διότι τα δεδομένα του είναι διαθέσιμα ελεύθερα σε όλους και όλοι μπορούν να τα διαμορφώνουν. Όλα τα δεδομένα και οι λειτουργίες είναι αναρτημένα στο Διαδίκτυο και προσβάσιμα χωρίς περιορισμούς. Τέλος, είναι  «έξυπνος» Χάρτης, δηλαδή ένα σύγχρονο Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών.

Γεωχωρική πληροφορία και γεωαναφορά

Η γη μας είναι μια καμπύλη επιφάνεια η οποία προσεγγίζεται καλά από σφαίρα. Στο κέντρο της θεωρούμε ένα τρισδιάστατο (3d) γεωκεντρικό σύστημα XYZ όπως φαίνεται στην εικόνα 1:

Εικόνα 1 Γεωκεντρικό σύστημα ΧΥΖ

Εξαιτίας των διαστάσεων και του σχήματος της γης αυτό το σύστημα δεν είναι φιλικό προς τον άνθρωπο. Έτσι έχει διατηρηθεί μέχρι και σήμερα το σύστημα αναπαράστασης σημείων πάνω στην επιφάνεια της γης με γεωγραφικό μήκος, γεωγραφικό πλάτος (2d πάνω σε σφαίρα ή ελλειψοειδές εκ περιστροφής) όπως φαίνεται στις εικόνες 2 και 3:

Αριστερά στην Εικόνα 2 βλέπουμε τους μεσημβρινούς με πρώτο αυτόν του Γκρίνουϊτς. Δεξιά στην Εικόνα 3 βλέπουμε τους παράλληλους με πρώτο τον Ισημερινό.

Γεωγραφικό πλάτος (latitude) (φ) ενός σημείου που βρίσκεται στην επιφάνεια της γης είναι η γωνία που σχηματίζει η κατακόρυφος του τόπου με το επίπεδο του ισημερινού. Χαρακτηρίζεται Βόρειο Β (North N) ή Νότιο Ν (South S) ανάλογα σε ποιο ημισφαίριο βρίσκεται το σημείο. 

Γεωγραφικό μήκος (longitude) (λ) ενός σημείου στην επιφάνεια της γης είναι η στερεή γωνία που σχηματίζεται από το επίπεδο του μεσημβρινού που διέρχεται από το εν λόγω σημείο με το επίπεδο του πρώτου μεσημβρινού. Το γεωγραφικό μήκος χαρακτηρίζεται Ανατολικό Α (East E) ή Δυτικό Δ (West W) ανάλογα σε ποιο ημισφαίριο βρίσκεται το σημείο.

Το μέγεθος της γης είναι μεγάλο και μας επιτρέπει με καλή ακρίβεια να προσεγγίσουμε εκ νέου το καμπύλο σχήμα της σφαίρας (ελλειψοειδούς εκ περιστροφής πιο ακριβές) με επίπεδες επιφάνειες. Αυτή η προσέγγιση δεν έχει απόλυτη ακρίβεια και εισάγει παραμορφώσεις αντιστρόφως ανάλογες με την κλίμακα. Σε διαγράμματα 1:1000 οι παραμορφώσεις είναι αμελητέες και η επιφάνεια θεωρείται επίπεδη ενώ σε χάρτες 1:100.000 για παράδειγμα γίνονται εμφανείς. 

Το πλέον διαδεδομένο σύστημα αναπαράστασης σημείων της γης σε επίπεδες συντεταγμένες χ,ψ είναι η Παγκόσμια Εγκάρσια Μερκατορική Προβολή (Universal Transverse Mercator UTM). Σε αυτό η επιφάνεια της γης καλύπτεται από ζώνες και λουρίδες όπως φαίνεται στην εικόνα 4 για την Ευρώπη και την χώρα μας:

Εικόνα 4. Ζώνες UTM στην Ευρώπη

Το σύστημα με τα γεωγραφικό μήκος και πλάτος φ,λ αλλά και το σύστημα UTM με τις επίπεδες συντεταγμένες χ,ψ είναι επίπεδα συστήματα (2d) και για την πληροφορία του ύψους χρειάζεται επιπλέον το υψόμετρο του τόπου h οπότε και έχουμε συστήματα 2,5 διαστάσεων (και όχι τριών όπως το γεωκεντρικό XYZ).

Ως υψόμετρο κατανοούμε την κάθετη απόσταση από την επιφάνεια αναφοράς. Στην γη έχουμε το ελλειψοειδές εκ περιστροφής ως μαθηματική επιφάνεια αναφοράς και το υψόμετρο από αυτό το λέμε γεωμετρικό υψόμετρο και το γεωειδές ως βαρυτική επιφάνεια αναφοράς και το υψόμετρο από αυτό το λέμε ορθομετρικό.

Το ελλειψοειδές εκ περιστροφής είναι το σφαιροειδές σχήμα το οποίο δίνουμε στην γη για να χρησιμοποιήσουμε το σύστημα συντεταγμένων φλ όπως είδαμε νωρίτερα. Αντίθετα γεωειδές είναι το σχήμα το οποίο θα είχε η γη μας αν ήταν ακίνητη και πλήρως καλυμμένη από νερό. Αυτό το σχήμα οφείλεται στην βαρύτητα και τις ανωμαλίες της και μεγεθυμένο για να γίνει αντιληπτό φαίνεται στην εικόνα 5:

Εικόνα 5 Γεωειδές

Οι δύο αυτές επιφάνειες το ελλειψοειδές εκ περιστροφής και το γεωειδές δεν ταυτίζονται. Ως άνθρωποι αλλά και όλα τα φυσικά όντα λειτουργούμε με το βαρυτικό σύστημα και άρα αντιλαμβανόμαστε το ορθομετρικό υψόμετρο. Αντίθετα τα συστήματα εντοπισμού θέσης GPS λειτουργούν με το γεωμετρικό. Στην εικόνα 6 βλέπουμε με μαύρο την πραγματική επιφάνεια της γης με κόκκινη διακεκομμένη το  ελλειψοειδές εκ περιστροφής και με μπλε το γεωειδές.

Εικόνα 6. Ελλειψοειδές εκ περιστροφής, γεωειδές και γήινη επιφάνεια

Με βάση τα παραπάνω κατανοούμε την διαφορά μεταξύ του ορθομετρικού και του γεωμετρικού υψομέτρου. Στην εικόνα 7 βλέπουμε σχηματικά όχι μόνο την διαφορά μεγέθους των δύο υψομέτρων αλλά και την γωνιακή απόκλιση μεταξύ τους.

Εικόνα 7. Απόκλιση κατακορύφου από την γεωμετρική επιφάνεια αναφοράς.

Η χρήση του γεωμετρικού υψομέτρου μαζί με τις επίπεδες συντεταγμένες χ,ψ ή τις γεωγραφικές συντεταγμένες φ και λ επιτρέπει την αμοιβαία μετατροπή τους με εξαιρετική ακρίβεια (και φυσικά μετατροπή στο γεωκεντρικό σύστημα XYZ). Αντίθετα η χρήση του ορθομετρικού υψομέτρου για μετατροπές συντεταγμένων αποκλείεται. Είναι όμως το υψόμετρο το οποίο κατανοούμε ως ψηλά-χαμηλά, ανηφόρα-κατηφόρα κτλ. Και πρέπει να έχουμε υπόψη μας πως παρ' όλη την προσπάθεια να προσεγγιστεί η γήινη επιφάνεια (γεωειδές) από μία μαθηματική (ελλειψοειδές) αυτή η προσέγγιση δεν είναι καλή. Περισσότερα για το θέμα στην παρουσίαση «Προσδιορισμός του υψομέτρου του γεωειδούς Ν» της Ευαγγελίας Λάμπρου και του Γεωργίου Πανταζή, Καθηγητών Ε.Μ.Π. εδώ.

Ελεύθερο Λογισμικό – Ανοιχτά Δεδομένα και Πρότυπα

Πριν ξεκινήσουμε την επαφή μας με το openstreetmap ας διατυπώσουμε τους ορισμούς ψηφιακών οντοτήτων τα οποία θα μελετήσουμε.

Ελεύθερο λογισμικό, όπως ορίζεται στον ορισμό του Ελεύθερου Λογισμικού από το Ίδρυμα Ελευθέρου Λογισμικού (Free Software Foundation), είναι λογισμικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί, αντιγραφεί, μελετηθεί, τροποποιηθεί και αναδιανεμηθεί χωρίς περιορισμό.Σύμφωνα με το ίδρυμα αυτό, οι άδειες χρήσης Ελεύθερου Λογισμικού πρέπει να περιλαμβάνουν τις εξής τέσσερις ελευθερίες:

Ελευθερία 0: Ελευθερία χρήσης του προγράμματος για οποιονδήποτε σκοπό.

Ελευθερία 1: Ελευθερία μελέτης και τροποποίησης του προγράμματος.

Ελευθερία 2: Ελευθερία αντιγραφής του προγράμματος.

Ελευθερία 3: Ελευθερία βελτίωσης του προγράμματος και επανέκδοσης του, προς το συμφέρον της κοινότητας των χρηστών.

Οι ελευθερίες 1 και 3 προϋποθέτουν την πρόσβαση των χρηστών στον πηγαίο κώδικα του λογισμικού.

Ανοιχτά είναι τα δεδομένα που μπορούν ελεύθερα να χρησιμοποιηθούν, να επαναχρησιμοποιηθούν και να αναδιανεμηθούν από οποιονδήποτε – υπό τον όρο να γίνεται αναφορά στους δημιουργούς και να διατίθενται, με τη σειρά τους, υπό τους ίδιους όρους. Ειδικότερα στην Ευρώπη: O όρος ‘ανοιχτά δεδομένα’ αναφέρεται σε ένα υποσύνολο δεδομένων, δηλαδή σε δεδομένα που είναι ελεύθερα και διαθέσιμα για επαναχρησιμοποίηση σε όλους, για εμπορικούς και μη σκοπούς. Οι κοινά αποδεκτές αρχές περί ανοιχτών δεδομένων είναι οι εξής:

• Τα δεδομένα πρέπει να είναι διαθέσιμα και προσβάσιμα σε όλους, κατά προτίμηση στο διαδίκτυο και σε προσιτή μορφή.
• Τα δεδομένα πρέπει να είναι επικαιροποιημένα, έγκυρα και προσβάσιμα. Θα πρέπει να ελέγχονται και να υποβάλλονται σε επεξεργασία, προκειμένου να διασφαλίζονται ότι η ποιότητα και η αξιοπιστία τους.
• Οι φόρμες δεδομένων πρέπει να είναι μηχανικά αναγνώσιμες και μη-ιδιωτικές (ανοιχτά πρότυπα). Πρέπει να διατίθενται σε ανοιχτές, κοινόχρηστες και εύκολα επεξεργάσιμες, μηχαναγνώσιμες μορφές που επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίηση και την αναδιανομή τους.
• Θα πρέπει να διαθέτουν σαφή χρήση άδειας για επανάχρηση. Η καθιέρωση σαφούς άδειας μεταξύ του αδειοδότη και των δικαιούχων (εκείνων που χρησιμοποιούν και αναπτύσσουν υπηρεσίες από τα δεδομένα), συμβάλλει στην αντιμετώπιση των όποιων προβληματισμών και ανησυχιών αναφορικά με θέματα ευθυνών και υποχρεώσεων.

Τέλος η διαλειτουργικότητα είναι σημαντική επειδή επιτρέπει στις διαφορετικές συνιστώσες να λειτουργούν μαζί. Αυτή η δυνατότητα διαμοίρασης και σύνδεσης συνιστωσών έχει θεμελιώδη σημασία για τη δόμηση μεγαλύτερων και πιο πολύπλοκων συστημάτων. Χωρίς τη δυνατότητα διαλειτουργικότητας αυτό γίνεται σχεδόν αδύνατο – απόδειξη η διάσημη ιστορία του Πύργου της Βαβέλ, όπου η αδυναμία επικοινωνίας (διαλειτουργίας) οδήγησε στην ολοκληρωτική κατάρρευση της προσπάθειας οικοδόμησής του.

Απάντηση στη διαλειτουργικότητα δίνουν τα Ανοιχτά Πρότυπα για τα οποία πρέπει να ισχύει:

• Να έχουν υιοθετηθεί από ένα μη κερδοσκοπικό οργανισμό και η εξέλιξη τους να προκύπτει από μια ανοιχτή διαδικασία συζήτησης και αποφάσεων η οποία είναι ανοιχτή σε όλους τους ενδιαφερομένους φορείς.
• Να έχουν δημοσιευθεί και το πλήρες τεύχος των προδιαγραφών να είναι διαθέσιμο ελεύθερα ή με κάποιο ονομαστικό κόστος. Θα πρέπει να επιτρέπεται σε όλους η αντιγραφή του η διανομή και η χρήση είτε χωρίς κόστος είτε με κάποιο ονομαστικό κόστος.
  
• Η πνευματική ιδιοκτησία – για παράδειγμα οι ευρεσιτεχνίες – μέρους ή όλου κάθε προτύπου θα πρέπει να είναι αμετάκλητα διαθέσιμες χωρίς χρέωση πνευματικών δικαιωμάτων.
• Δεν πρέπει να υπάρχουν περιορισμοί για την επαναχρησιμοποίηση των προτύπων.

Στην περίπτωση των γεωχωρικών προτύπων αρμόδιος οργανισμός είναι το Open Geospatial Consortium (OGC)

To OpenStreetMap ως Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών

Στην ψηφιακή εποχή μας οι χάρτες έχουν εξελιχθεί σε Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών (ΣΓΠ) γνωστά ως GIS. Το ΣΓΠ είναι ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης χωρικών δεδομένων και συσχετισμένων ιδιοτήτων. Είναι ικανό να ενσωματώσει, αποθηκεύσει, προσαρμόσει, αναλύσει και παρουσιάσει γεωγραφικά συσχετισμένες πληροφορίες. Παράλληλα, είναι ένα εργαλείο "έξυπνου χάρτη", το οποίο επιτρέπει στους χρήστες του να αποτυπώσουν τον κόσμο, να δημιουργήσουν διαδραστικά ερωτήσεις χωρικού ή περιγραφικού χαρακτήρα, να αναλύσουν τα χωρικά δεδομένα, να τα προσαρμόσουν και να αποδώσουν σε αναλογικά μέσα (εκτυπώσεις χαρτών και εικόνων) ή σε ψηφιακά μέσα (αρχεία χωρικών δεδομένων, διαδραστικοί χάρτες στο Διαδίκτυο ή αλλού).

Η αναπαράσταση των δεδομένων ενός ΣΓΠ γίνεται σε επίπεδα πληροφοριών. Κάθε επίπεδο περιέχει ένα είδος χαρτογραφικών δεδομένων, τα στοιχεία / ιδιότητες / χαρακτηριστικά τους καθώς και τις χαρτογραφικές επιλογές / ρυθμίσεις απεικόνισής τους. Για παράδειγμα, οι εθνικές οδοί μιας χώρας είναι ένα διανυσματικό επίπεδο με στοιχεία: όνομα, πλάτος, ταχύτητα σύμβολο απεικόνισης κ.α.

Τα επίπεδα αυτά μπορούν να είναι διανυσματικά δηλαδή σημεία, γραμμές ή πολύγωνα ή πινακοποιημένα (ράστερ) σαν εικόνες  / φωτογραφίες. Απεικονίζονται δε επιλεκτικά, ένα ή λίγα ή όλα μαζί, με βάση τις χαρτογραφικές ρυθμίσεις.

Ένα ΣΓΠ αποτελείται από πολλά τμήματα. Πρώτο το υλικό του το οποίο είναι οι υπολογιστές που το στεγάζουν και το δίκτυο που τους συνδέει. Επίσης, όλα τα παρελκόμενά τους όπως εκτυπωτές ψηφιοποιητές κ.α. Τα δεδομένα που περιέχει ένα ΣΓΠ είναι διανυσματικά ή πινακοποιημένα όπως είδαμε, με ιδιότητες, χαρακτηριστικά, σχέσεις και φυσικά όλα έχουν χωρική αναφορά. Το λογισμικό είναι το κύριο τμήμα ενός ΣΓΠ και αυτό περιλαμβάνει τόσο το λειτουργικό σύστημα, το λογισμικό της βάσης δεδομένων και των δικτύων καθώς και ειδικό λογισμικό του ΣΓΠ με χωρικές λειτουργίες.

Τέλος τμήμα του ΣΓΠ θεωρούνται οι μέθοδοι και τεχνικές που το διαμορφώνουν καθώς και οι άνθρωποι ως χρήστες, διαχειριστές, χαρτογράφοι ή τεχνικοί.

OpenStreetMap: Ένα GIS για την Δημόσια Διοίκηση

Με βάση τα παραπάνω το OSM είναι ένα ολοκληρωμένο ΣΓΠ το οποίο έχει εστιάσει στην ανοιχτότητα της διάθεσης και διαχείρισης των δεδομένων του για όλους. Είναι όμως κατάλληλο για την Δημόσια Διοίκηση; Σαφώς ΝΑΙ. Κι όχι μόνο διότι λόγω της ανοιχτότητας δεδομένων λογισμικών και προτύπων είναι διαθέσιμο χωρίς περιορισμούς αλλά κυρίως λόγω της πληρότητας και διαλειτουργικότητάς του οι οποίες πηγάζουν από τους χρήστες. Έτσι περιέχει κάθε σχετική πληροφορία υποβάθρου για την πλειονότητα των ανθρώπινων δράσεων με προσανατολισμό στον άνθρωπο και τις ανάγκες του.

Εξαιτίας αυτού του προσανατολισμού του, τέλος, ίσως φαίνεται να υστερεί με την πρώτη ματιά σε ειδικές χαρτογραφικές λειτουργίες και εξεζητημένες επεξεργασίες. Αυτό όμως δεν ισχύει διότι επιτρέπει την χρήση πιο εξειδικευμένων λογισμικών ΣΓΠ τα οποία μπορούν να εκμεταλλευτούν με κάθε δυνατό τρόπο τα δεδομένα του όπως θα δούμε στις επόμενες ενότητες.

OpenStreetMap

Πρώτη επαφή και εξοικείωση με το περιβάλλον

Εικόνα 8. Openstreetmap

Η πρώτη σελίδα του OpenStreetMap εστιασμένη στην πατρίδα μας φαίνεται στην Εικόνα 8. Η σελίδα θα μας εμφανιστεί στην Ελληνική ή Αγγλική ή όποια άλλη γλώσσα είναι ρυθμισμένο το σύστημά περιήγησής μας στο διαδίκτυο. Αποτελείται από τον χάρτη και την επικεφαλίδα. Επίσης παράθυρο αριστερά και μενού επιλογών απεικόνισης δεξιά. Στην επικεφαλίδα έχει αριστερά το λογότυπο και τις κύριες επιλογές: Διαχείριση, Ιστορικό και Έξοδος. Δεξιότερα σε αυτήν βλέπουμε πρόσθετες επιλογές όπως: στοιχεία από GPS, Ημερολόγιο χρηστών, Πληροφορίες για τα δικαιώματα Βοήθεια και Σχετικά με. Τέλος, στο δεξί άκρο της  έχουμε τις επιλογές της σύνδεσης ή της δημιουργίας ενός νέου λογαριασμού. Ο λογαριασμός είναι απαραίτητος μόνο στην περίπτωση που θα θέλουμε να διαχειριστούμε αλλάξουμε διαμορφώσουμε τα δεδομένα. Δεν είναι απαραίτητο να συνδεθούμε στις περιπτώσεις επισκόπησης ή απλής πλοήγησης.

Στο παράθυρο που ανοίγει αριστερά μπορούμε να πλοηγηθούμε σε συγκεκριμένη θέση με βάση την διεύθυνση, την γεωχωρική θέση ή με γεωγραφικό μήκος και πλάτος. Επίσης, μπορούμε να επιλέξουμε την πλοήγηση μεταξύ δύο σημείων στον χάρτη. Παράλληλα διαβάζουμε ένα εισαγωγικό κείμενο ή να πλοηγηθούμε στους ιστοχώρους εκμάθησης και χαρτογράφησης.

Δεξιά στην οθόνη έχουμε το μενού λειτουργιών απεικόνισης. Αυτές είναι Μεγέθυνση, Σμίκρυνση και Θέση όπου τοποθετείται αυτόματα ο χάρτης κεντραρισμένος στην θέση μας όπως αυτή είναι γνωστή από το σύστημά μας (μέσω GPS ή της παροχής δικτύου).

Επόμενη επιλογή είναι το είδος του χάρτη τον οποίο θέλουμε. Μπορούμε να επιλέξουμε μεταξύ των επιλογών: τυπικός χάρτης με πληθώρα πληροφοριών, χάρτης ποδηλασίας εστιασμένος στις ανάγκες των δικυκλιστής, οδικός χάρτης με πλήρη αναπαράσταση των δικτύων μεταφορών και τέλος χάρτης ανθρωπιστικού ενδιαφέροντος. Πρόσθετα, μπορούμε να ενεργοποιήσουμε τις λειτουργίες  προβολής των σημειώσεων των χρηστών, άλλων χαρτογραφικών δεδομένων και των ιχνών δεκτών GPS τα οποία είναι διαθέσιμα.

Επόμενη επιλογή είναι το υπόμνημα. Εδώ βλέπουμε την αντιστοίχιση κάθε χαρτογραφικού συμβόλου με το είδος και τα χαρακτηριστικά των αντικειμένων τα οποία αναπαριστά. Το υπόμνημα, τα σύμβολα και τα αντικείμενα που απεικονίζονται, είναι σχετικά με τον τύπο του χάρτη απεικόνισης όπως έχει επιλεχθεί από την προηγούμενη επιλογή.

Ακολουθεί η επιλογή του διαμοιρασμού του χάρτη. Εδώ μας δίνονται όλα τα απαραίτητα στοιχεία ώστε να μεταδώσουμε τον συγκεκριμένο χάρτη ως σύνδεσμο, ως θέση ή ως εικόνα. Με την επόμενη επιλογή ενεργοποιούμε την απεικόνιση σημειώσεων επί του χάρτη. Εδώ θα δούμε σημειώσεις χρηστών σχετικά με σχόλια, ελλείψεις, λάθη ή ιδιαιτερότητες συσχετισμένες με τα απεικονιζόμενα αντικείμενα και την καταγραφή τους. Η ανάγνωση ή προσθήκη σημειώσεων είναι δυνατή στο νέο παράθυρο που ανοίγει αριστερά.

Τελευταία επιλογή είναι η ερώτηση για τα στοιχεία των δεδομένων. Ενεργοποιούμε αυτή την επιλογή και με επιλογή ενός αντικειμένου στον χάρτη, στο παράθυρο που ανοίγει αριστερά, βλέπουμε το σύνολο των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με αυτό. Εδώ μπορούμε να επιλέξουμε ένα στοιχείο και αμέσως θα αναδειχθούν χαρτογραφικά όλες τα αντικείμενα τα οποία είναι σχετικά.

Η πρώτη αυτή γνωριμία παρότι κατατοπιστική δεν είναι αρκετή. Θα πρέπει να δούμε και τα πρόσθετα στοιχεία του openstreetmap. Η γνωριμία με όλο αυτό το υλικό θα γίνει μέσα από το https://wiki.openstreetmap.org/

Εργαλείο τεκμηρίωσης γουίκι

Εικόνα 9. Αρχική σελίδα τεκμηρίωσης OSM στα Ελληνικά

Η αρχική σελίδα τεκμηρίωσης OSM στα Ελληνικά φαίνεται στην εικόνα 9. Μας πλοηγεί στις περισσότερες σελίδες της τεκμηρίωσης αλλά, δυστυχώς, δεν έχει την πληρότητα ή την ενημέρωση των αντίστοιχων αγγλικών σελίδων. Γιαυτό και η πλειοψηφία των στοιχείων του μαθήματος όπου δεν υπάρχουν τα Ελληνικά θα επιδειχθεί στις αντίστοιχες σελίδες στην Αγγλική.

Εικόνα 10. Η σελίδα για αρχαρίους στα Ελληνικά

Η σελίδα για αρχαρίους στην Ελληνική φαίνεται στην εικόνα 10. Είναι ένας βασικός οδηγός για αρχάριους και περιλαμβάνει την με κάθε τρόπο χρήση / συμμετοχή / συνεισφορά στο OSM. Πιο προχωρημένες και κοινές απορίες μπορούν να βρεθούν σε ξεχωριστές σελίδες στο wiki. Συνοπτικά τα πέντε βήματα για την δημιουργία ενός χάρτη είναι:

• Συλλογή δεδομένων
• Αποστολή δεδομένων
• Δημιουργία/Επεξεργασία δεδομένων OSM
• Επισήμανση δεδομένων και Προσθήκη λεπτομερειών
• Απόδοση εικόνων και Χρήση των χαρτών!

Εικόνα 11. Χρήση του OSM και αναφορά στην άδειά του

Στην σελίδα Χρήσης του OSM βλέπουμε αναφορά στην άδεια χρήσης του, τα είδη των χαρτών τα οποία υποστηρίζει και συνδέσμους προς την τεκμηρίωση των λογισμικών με οδηγίες για την ανάπτυξή τους και τέλους συνδέσμους εκπαίδευσης και έρευνας.

Εικόνα 12. Σελίδα τεκμηρίωσης χαρτογραφικών στοιχείων / χαρακτηριστικών

Στην σελίδα τεκμηρίωσης χαρτογραφικών στοιχείων / χαρακτηριστικών που βλέπουμε στην εικόνα 12 θα δούμε όλα τα είδη στοιχείων τα οποία περιέχονται στην βάση δεδομένων του OSM. Όλα τα στοιχεία είναι ιεραρχημένα σε κύριες κατηγορίες πχ Κτήρια και υποκατηγορίες τους όπως Κατοικίες Εμπορική χρήση Θρησκευτική χρήση κτλ.

Είναι ανεπτυγμένα σε γραμμές σε πίνακα με :

• 1η στήλη το όνομα του κλειδιού
• 2η στήλη την τιμή του
• 3η στήλη ένα ή περισσότερα εικονίδια τύπου δεδομένου (σημειακό επιφανειακό γραμμικό ή άλλο)
• 4η στήλη η περιγραφή του στοιχείου
• 5η στήλη το χαρτογραφικό στοιχείο για την απεικόνιση και
• 6η στήλη μια ενδεικτική φωτογραφία / ένα φωτοερμηνευτικό κλειδί όπως λέγεται για την συμπλήρωση της περιγραφής.

Στην εικόνα 13 βλέπουμε τις εγγραφές για ειδικές κατηγορίες κτηρίων αλλά και τα επιπλέον χαρακτηριστικά τους όπως οι είσοδοι / σημεία πρόσβασης / χρήσης τους.

Εικόνα 13. Σελίδα τεκμηρίωσης χαρτογραφικών στοιχείων / χαρακτηριστικών εστιασμένη στα κτήρια

Εικόνα 14. Εργαλεία αναζήτησης

Στην εικόνα 14 βλέπουμε συνδέσμους στα εργαλεία αναζήτησης στην βάση του OSM. Ειδικότερα το Nominatim (εικόνα 15) είναι το πιο σύγχρονο και πλήρες εργαλείο αναζήτησης η λειτουργία του οποίου περιέχεται στο OSM.

Εικόνα 15. Εργαλείο αναζήτησης Nominatim

Πρακτική άσκηση

Περιηγηθείτε στην διεύθυνση: https://www.openstreetmap.org . Χρησιμοποιείστε τις λειτουργίες του ποντικιούγια να εστιάσετε στην περιοχή ενδιαφέροντος σας. Επιλέξτε διαφορετικά είδη χαρτών και παρατηρείστε το υπόμνημά τους.
Αναζητείστε ένα αντικείμενο με τα στοιχεία που βλέπετε στην οθόνη. Σχολιάστε τις απαντήσεις.
Πλοηγηθείτε μεταξύ δύο σημείων στον χάρτη και σχολιάστε το αποτέλεσμα της πλοήγησης.
Δείτε τις λειτουργίες της εργαλειοθήκης δεξιά: εστίαση, απεικόνιση, εμφάνιση και σημειώσεις. Μελετείστε τα στοιχεία τα οποία εμφανίζονται. Σημειώστε 2-3 αντικείμενα τα οποία θα διορθώνατε / αλλάζατε για κάθε λόγο: λάθος στην θέση, στην ορθογραφία, στα στοιχεία κ.α.
Περιηγηθείτε στην διεύθυνση: https://www.openstreetmap.org . Κάντε την αναζήτηση «Σεράφειο». Εστιάστε στο χώρο όπου είμαστε και περιηγηθείτε στην περιοχή. Επιλέξτε τρία αντικείμενα ένα σημειακό, ένα επιφανειακό και ένα γραμμικό και δείτε τις ιδιότητές τους.