Τι είναι τα Ανοιχτά Δεδομένα;

Τα ανοιχτά δεδομένα είναι όπως ορίζονται από το  Open Definition: Τα ανοιχτά δεδομένα είναι δεδομένα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα, να επαναχρησιμοποιηθούν και να αναδιανεμηθούν από οποιονδήποτε - υπόκεινται μόνο, το πολύ, στην απαίτηση απόδοσης και της κοινής χρήσης με τη ιδια άδεια.

Τα ανοιχτά δεδομένα είναι μηχανικά αναγνώσιμα δεδομένα με ανοιχτή άδεια. Χάρη στην άδεια, τα δεδομένα είναι ελεύθερα διαθέσιμα σε όλους. Τα ανοιχτά δεδομένα μπορεί να είναι, για παράδειγμα, δεδομένα πληθυσμού, δεδομένα χάρτη ή, για παράδειγμα, δεδομένα σε πραγματικό χρόνο σε τοποθεσίες λεωφορείων.


Για να συνοψίσουμε τα πιο σημαντικά:

  • Διαθεσιμότητα και πρόσβαση: τα δεδομένα πρέπει να είναι διαθέσιμα στο σύνολό τους και όχι περισσότερο από ένα λογικό κόστος αναπαραγωγής, κατά προτίμηση με λήψη μέσω Διαδικτύου. Τα δεδομένα πρέπει επίσης να είναι διαθέσιμα σε βολική και τροποποιήσιμη μορφή.

  • Επαναχρησιμοποίηση και αναδιανομή: τα δεδομένα πρέπει να παρέχονται με όρους που επιτρέπουν την επαναχρησιμοποίηση και την αναδιανομή, συμπεριλαμβανομένης της ανάμειξης με άλλα σύνολα δεδομένων.

  • Καθολική Συμμετοχή: όλοι πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν, να επαναχρησιμοποιούν και να αναδιανέμουν - δεν πρέπει να γίνονται διακρίσεις σε πεδία προσπάθειας ή σε άτομα ή ομάδες. Για παράδειγμα, «μη εμπορικοί» περιορισμοί που θα απέτρεπαν την «εμπορική» χρήση ή περιορισμοί χρήσης για συγκεκριμένους σκοπούς (π.χ. μόνο στην εκπαίδευση), δεν επιτρέπονται.

Τι είναι τα δεδομένα FAIR;

Όταν μιλάμε για FAIR δεδομένα, εννοούμε δεδομένα που συμμορφώνονται με τις αρχές FAIR, ενώ η έννοια των ανοιχτών δεδομένων βασίζεται στη δημοκρατική ιδέα παροχής δεδομένων σε οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο - χωρίς κανένα εμπόδιο, περιορισμό ή πληρωμή.

 

Οι αρχές FAIR έχουν αναπτυχθεί για τη βελτίωση της ποιότητας των ερευνητικών δεδομένων. Το ακρωνύμιο FAIR προέρχεται από τις λέξεις Findable, Accessible, Interoperable και Reusable. Οι αρχές δίνουν έμφαση στη μηχανική ανάγνωση. Αυτό σημαίνει ότι τα ερευνητικά δεδομένα μπορούν να βρεθούν, να προσπελαστούν, είναι διαλειτουργικά και επαναχρησιμοποιήσιμα χρησιμοποιώντας υπολογιστικά συστήματα, χωρίς καμία ή ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση. 

Στο πλαίσιο του FAIR, τα δεδομένα πρέπει να νοούνται ως μια ευρεία έννοια που μπορεί να αναφέρεται σε δεδομένα, μεταδεδομένα, λογισμικό, κώδικα, μοντέλα και άλλη τεκμηρίωση που καθιστά την έρευνα αναπαραγώγιμη. 

FAIR δεν σημαίνει ότι όλα τα δεδομένα πρέπει να διατίθενται ανοιχτά. Μόνο τα μεταδεδομένα ανακάλυψης πρέπει να είναι ανοιχτά διαθέσιμα. Τα δεδομένα μπορούν να είναι είτε ανοιχτά είτε διαθέσιμα με περιορισμούς εάν είναι απαραίτητο. Αυτό θα πρέπει να δηλώνεται στους όρους χρήσης στα μεταδεδομένα ανακάλυψης και να περιλαμβάνει μια άδεια χρήσης με δυνατότητα μηχανικής ενέργειας.

Τα μεταδεδομένα ανακάλυψης περιέχουν βασικές πληροφορίες, όπως ένα μόνιμο αναγνωριστικό, τον τίτλο του συνόλου δεδομένων, τους δημιουργούς καθώς και πληροφορίες διαχείρισης σχετικά με δικαιώματα π.χ. άδεια χρήσης, πιθανός περιορισμός πρόσβασης, ιδιοκτήτες δικαιωμάτων και τρόπος υποβολής αίτησης για άδεια χρήσης και πρόσβαση, εάν αυτά απαιτούνται.

Η δημιουργία FAIR ερευνητικών δεδομένων απαιτεί καλά σχεδιασμένη διαχείριση δεδομένων και ακολουθώντας συγκεκριμένες πρακτικές τομέα όταν είναι δυνατόν. Η χρήση αξιόπιστων υπηρεσιών για τη δημοσίευση δεδομένων θα βοηθήσει στην παροχή μεταδεδομένων ανακάλυψης σε μορφή μηχανικής ανάγνωσης.

Εξοικειωθείτε με αρχές FAIR (βίντεο στα φινλανδικά με αγγλικούς υπότιτλους)