Οι μετρήσεις δημοσίευσης αναφέρονται στην ποσοτική ανάλυση των δημοσιεύσεων που καταλήγουν σε στατιστικά δεδομένα. Στην προφορική γλώσσα χρησιμοποιείται συχνά ο όρος βιβλιομετρία. Οι μετρήσεις δημοσίευσης επικεντρώνονται στον αριθμό των δημοσιεύσεων και των αναφορών που έχουν λάβει. Αυτά αποτελούν επίσης τη βάση των λεγόμενων δεικτών αντικτύπου. Οι μετρήσεις δημοσίευσης μπορούν να εφαρμοστούν όχι μόνο σε επιστημονικές δημοσιεύσεις, αλλά και σε επαγγελματικές δημοσιεύσεις και δημοσιεύσεις για το ευρύ κοινό.

Δείκτες αντικτύπου  παραπομπών

Οι δείκτες αντικτύπου των παραπομπών βασίζονται στον αριθμό των αναφορών που λαμβάνονται από τις δημοσιεύσεις. Ο αριθμός των αναφορών μπορεί να θεωρηθεί ως ένδειξη του επιστημονικού αντίκτυπου της έρευνας που παρουσιάζεται στη δημοσίευση. Μια αναφορά μπορεί να είναι ένδειξη τόσο εκτίμησης όσο και κριτικής. Ένας από τους πιο γνωστούς βιβλιομετρικούς δείκτες είναι ο h-index. Ωστόσο, ο δείκτης h μπορεί να είναι προβληματικός λόγω των διαφορετικών πρακτικών έκδοσης και αναφοράς σε διαφορετικούς τομείς της επιστήμης. Η τιμή του δείκτη h μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τη βάση δεδομένων που χρησιμοποιείται και δεν είναι συγκρίσιμη μεταξύ διαφορετικών κλάδων.  

Οι δείκτες παραπομπών που κανονικοποιούνται στο πεδίο λαμβάνουν υπόψη το πεδίο της επιστήμης, την ηλικία της δημοσίευσης και τον τύπο δημοσίευσης. Ο μέσος αριθμός αναφορών σε μια βάση δεδομένων αναφορών (π.χ. Scopus) υπολογίζεται με βάση τον αριθμό των αναφορών που λαμβάνονται από δημοσιεύσεις του ίδιου κλάδου, ηλικίας και τύπου δημοσίευσης. Αυτές οι μέσες τιμές χρησιμοποιούνται στην κανονικοποίηση. Ο στόχος της κανονικοποίησης είναι να καταστεί δυνατή η σύγκριση των δημοσιεύσεων διαφορετικών κλάδων, ηλικίας και τύπους δημοσιεύσεων. Παραδείγματα δεικτών παραπομπών κανονικοποιημένων στο πεδίο: Κορυφαίο 10% και Επίδραση αναφοράς με σταθμισμένο πεδίο (FWCI).

Δείκτες παραγωγικότητας

Ο αριθμός των δημοσιεύσεων μπορεί να θεωρηθεί ως ένδειξη του ρυθμού και της έκτασης της επιστημονικής εκδοτικής δραστηριότητας του θέματος της αξιολόγησης. Οι αριθμοί μπορούν να εξεταστούν από διαφορετικές οπτικές γωνίες, π.χ. ανά πανεπιστήμιο, τομέα επιστήμης, έτος ή τύπο δημοσίευσης. Κατά την εξέταση του αριθμού των δημοσιεύσεων, είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη οι διάφορες εκδοτικές πρακτικές διαφορετικών τομέων της επιστήμης, για παράδειγμα, όσον αφορά τους πιο συχνά χρησιμοποιούμενους τύπους δημοσιεύσεων και τη συν-συγγραφή.

Δείκτες συνεργασίας

Οι σχέσεις συγγραφέων σε δημοσιεύσεις μας επιτρέπουν να εξετάσουμε τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών ερευνητικών οργανισμών καθώς και μεταξύ ερευνητικών οργανισμών και εταιρειών. Οι δείκτες συνεργασίας δείχνουν εάν η δημοσίευση έχει γίνει σε συνεργασία είτε σε εθνικό είτε σε διεθνές επίπεδο ή με εταιρείες. Παραδείγματα δεικτών συνεργασίας: Ο αριθμός ή η αναλογία δημοσιεύσεων με διεθνή ή εταιρική συνεργασία.

Δείκτες για την αξιολόγηση περιοδικών

Οι δείκτες για την αξιολόγηση των περιοδικών βασίζονται στον αριθμό των αναφορών που έχουν λάβει τα άρθρα σε ένα περιοδικό σε μια δεδομένη χρονική περίοδο και στον αριθμό των άρθρων σε αυτό το περιοδικό.

Συντελεστής επιρροής περιοδικού (IF) είναι ένας από τους πιο γνωστούς δείκτες για την αξιολόγηση περιοδικών. Είναι ένα μέτρο της μέσης συχνότητας αναφορών των άρθρων που δημοσιεύονται σε ένα περιοδικό μέσα σε ένα συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο.  Οι επιτόπιοι κανονικοποιημένοι δείκτες περιοδικών στοχεύουν να λάβουν υπόψη το πεδίο της έρευνας και τα χαρακτηριστικά του για να καταστεί δυνατή η σύγκριση μεταξύ περιοδικών από διαφορετικούς τομείς. Παραδείγματα δεικτών κανονικοποιημένων στο πεδίο είναι SNIP και JCI.


Οι αριθμοί αντικτύπου της έρευνας χρησιμοποιούνται σε πολλά επίπεδα. Σε οργανωτικό επίπεδο μπορούν να χρησιμοποιηθούν π.χ. σε:   

  • υποστήριξη της αξιολόγησης της έρευνας και της διαχείρισης της γνώσης,

  • μοντέλα χρηματοδότησης πανεπιστημίων,

  • μέτρηση της παραγωγικότητας της πανεπιστημιακής ερευνητικής παραγωγής,

  • κατάταξη πανεπιστημίων,

  • προσλήψεις.


Υπεύθυνη αξιολόγηση της έρευνας

Οι προαναφερθείσες μετρήσεις έχουν προσελκύσει κριτική επειδή δεν λαμβάνουν απαραίτητα όλες τις διαστάσεις και τις επιπτώσεις της έρευνας. Το Responsible Bibliometrics στοχεύει να παρέχει μια προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη την ποιότητα, τη διαφάνεια, τον κοινωνικό αντίκτυπο και την ποικιλομορφία. Στοχεύει για την προώθηση της ανοιχτής επιστήμης και των ποικίλων εκδόσεων, καθώς και για τη μείωση των επιβλαβών κινήτρων, όπως η βιασύνη για δημοσίευση πολλών άρθρων.

Οι υπεύθυνες μετρήσεις διεξάγονται σύμφωνα με την ορθή επιστημονική πρακτική. Ο σεβασμός στον ερευνητή και τα προσωπικά του δεδομένα είναι η αφετηρία για διαφανή και υπεύθυνη αξιολόγηση. Κατά τη διεξαγωγή υπεύθυνων μετρήσεων, ακολουθούνται οι εθνικές συστάσεις και οδηγίες.

  • Η αξιολόγηση διενεργείται με τρόπο κατανοητό από όλα τα μέρη.

  • Διαφάνεια της διαδικασίας αξιολόγησης. οι στόχοι, οι μέθοδοι, τα δεδομένα και ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύονται τα αποτελέσματα είναι ανοιχτά γνωστά.

  • Το άτομο που αξιολογείται έχει το δικαίωμα να γνωρίζει ποια δεδομένα χρησιμοποιούνται για αυτό και να ελέγχει τις πληροφορίες που τον αφορούν. Μόνο σχετικά γεγονότα που είναι γνωστά σε όλα τα μέρη περιλαμβάνονται στην εργασία αξιολόγησης (ελαχιστοποίηση δεδομένων).

  • Οι μετρήσεις χρησιμοποιούνται μόνο για τη συμπλήρωση της ποιοτικής αξιολόγησης όταν αυτό δικαιολογείται.

Οι μέθοδοι αξιολόγησης της ποιοτικής έρευνας, όπως η αξιολόγηση από ομοτίμους, θα πρέπει να χρησιμοποιούνται παράλληλα με ποσοτικούς δείκτες.

Τα τελευταία χρόνια, έχουν προκύψει τόσο εθνικές όσο και διεθνείς συστάσεις σχετικά με τον τρόπο αξιολόγησης των ερευνητών, δίνοντας προτεραιότητα στην ποιοτική αξιολόγηση. Σύμφωνα με τις αρχές της αξιολόγησης υπεύθυνου ερευνητή, οι μετρήσεις δημοσίευσης μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για την υποστήριξη της ποιοτικής αξιολόγησης.

Διαβάστε περισσότερα σχετικά με τις μετρήσεις υπεύθυνης δημοσίευσης:
Διεθνείς συστάσεις: https://wiki.eduuni.fi/display/csckjmo/International+recommendations

Altmetrics

Το Altmetrics διερευνά την προβολή των δημοσιεύσεων και την προσοχή που λαμβάνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στα ερευνητικά δίκτυα. Παραδείγματα altmetrics είναι ο αριθμός των λήψεων, οι αναφορές σε ειδήσεις, τα tweets και τα likes. Κατά τα τελευταία πέντε χρόνια, το altmetrics έχει χρησιμοποιηθεί εκτός από τη βιβλιομετρία, αλλά δεν χρησιμοποιείται ακόμη επίσημα στην ερευνητική αξιολόγηση των οργανισμών.

Τα Altmetrics είναι ένας πρώιμος άμεσος δείκτης του μεταγενέστερου αντίκτυπου της έρευνας, όπου η βιβλιομετρία αργεί να συγκεντρωθεί. Τα Altmetrics παρέχουν πληροφορίες σχετικά με διαφορετικούς τύπους ερευνητικών επιπτώσεων, όπως κοινωνικό, οικονομικό και πολιτιστικό αντίκτυπο, όταν η βιβλιομετρία (αναφορές) μπορεί να αντικατοπτρίζει μόνο επιστημονικό αντίκτυπο.

Datametrics

Αν και το datametrics βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, τυγχάνει αυξημένης προσοχής. Το Datametrics διερευνά τον αριθμό των δημοσιευμένων και ανοικτών ερευνητικών δεδομένων (πραγματικά σύνολα δεδομένων ή μεταδεδομένα) και τις παραπομπές που λαμβάνονται. Η επαναχρησιμοποίηση και οι λήψεις δεδομένων διερευνώνται επίσης, καθώς και η προσοχή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Εξερευνήστε τα altmetricsμε τη βοήθεια αυτού του βίντεο:

A beginner's guide to altmetrics

Δείκτες ανοιχτής δημοσίευσης

Η Ανοικτή Πρόσβαση στις δημοσιεύσεις μπορεί να εξεταστεί τόσο από την άποψη του καθαρού αριθμού όσο και των σχετικών shares. Τα εργαλεία ανάλυσης προσφέρουν δυνατότητες εξέτασης των δημοσιεύσεων της ΟΑ και των επιπτώσεών τους. Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί ορισμοί της διαφάνειας. Συχνά οι βάσεις δεδομένων δεν είναι σε θέση να καταχωρήσουν το άνοιγμα που υλοποιείται μέσω της αυτο-αρχειοθέτησης.


Οι περισσότερες βάσεις δεδομένων προσφέρουν ποσοτικά δεδομένα σχετικά με την ανοιχτή δημοσίευση. Εκτός από τη συνολική διαφάνεια, είναι συχνά δυνατό να λαμβάνετε ποσοτικές πληροφορίες σχετικά με τους διαφορετικούς τύπους διαφάνειας (χρυσή ΟΑ, πράσινη ΟΑ, κ.λπ.). Οι ορισμοί του ανοιχτού χαρακτήρα που χρησιμοποιούνται από διαφορετικές πηγές μπορεί να διαφέρουν πολύ.

Τα εργαλεία ανάλυσης επιτρέπουν να εξεταστεί εάν ο αντίκτυπος των αναφορών των δημοσιεύσεων ΟΑ διαφέρει από αυτόν των δημοσιεύσεων «κλειστής» πρόσβασης. Είναι συνήθως δυνατό να εξεταστούν οι ποσότητες αναφορών, οι μέσες ποσότητες αναφορών και οι κανονικοποιημένες ποσότητες αναφορών τόσο των ανοιχτών όσο και των κλειστών δημοσιεύσεων και να γίνουν συγκρίσεις των τάσεων τους.