4.7.3 Διαχείριση αρχείων σε περιβάλλον GUI
4.7.3 Διαχείριση αρχείων σε περιβάλλον GUI
Όλες οι διανομές Linux περιλαμβάνουν κάποιο πρόγραμμα διαχείρισης αρχείων. Ανάλογα τη διανομή και το γραφικό περιβάλλον που χρησιμοποιείται διακρίνονται οι:
|
Εικόνα 4.7.6 - Διαχειριστές αρχείων (από αριστερά προς τα δεξιά) Dolphin, Nautilus και Caja |
- Nautilus: Ο Nautilus είναι ο διαχειριστής αρχείων που χρησιμοποιείται στο GNOME Desktop Environment, που είναι προεπιλογή στις διανομές όπως το Ubuntu. 2. Dolphin: Ο Dolphin είναι ο διαχειριστής αρχείων που χρησιμοποιείται στο KDE Plasma Desktop Environment, που είναι προεπιλογή στις διανομές όπως το Kubuntu.
- Thunar: Ο Thunar είναι ο διαχειριστής αρχείων που χρησιμοποιείται στο Xfce Desktop Environment, που είναι προεπιλογή σε διανομές όπως το Xubuntu.
- Caja: Ο Caja είναι ο διαχειριστής αρχείων που χρησιμοποιείται στο MATE Desktop Environment, που είναι προεπιλογή σε διανομές όπως το Ubuntu MATE.
Δεδομένου της μεγάλης ποικιλίας εφαρμογών ο χρήστης μπορεί να εγκαταστήσει και όποια άλλη εφαρμογή θέλει για τη διαχείριση των αρχείων του. Παρακάτω θα παρουσιαστεί το πρόγραμμα caja που χρησιμοποιεί το Ubuntu Mate (βλ Εικόνα 4.7.6).
Είναι ο προκαθορισμένος διαχειριστής αρχείων στο Ubuntu Mate. Διαθέτει:- Απλή γραφική διεπαφή χρήστη (Graphics User Interface – GUI): Ο Caja έχει μια απλό και κατανοητό περιβάλλον που τον καθιστά φιλικό προς χρήση. Περιλαμβάνει μια κλασική δομή δέντρου αρχείων στην πλευρική στήλη, όπου μπορείτε να περιηγηθείτε στο σύστημα αρχείων σας, να ξεκινήσετε εφαρμογές κ.α.
- Εύκολη πλοήγηση: Μπορείτε να μετακινηθείτε μεταξύ φακέλων και υποφακέλων με μεγάλη ευκολία. Ο Caja παρέχει επίσης δυνατότητες ανοίγματος καρτελών (tabbed browsing), ή και πολλαπλών παραθύρων.
- Ενσωματωμένες επιλογές προβολής: Ο Caja παρέχει διάφορες επιλογές προβολής για τα αρχεία και τους φακέλους σας, όπως λειτουργία λίστας, πλέγμα ή προβολή εικονιδίων. Μπορείτε επίσης να προσαρμόσετε την εμφάνιση μεγέθους και στυλ των εικονιδίων.
- Δυνατότητες διαχείρισης αρχείων: Ο Caja παρέχει βασικές λειτουργίες διαχείρισης αρχείων όπως αντιγραφή, αποκοπή, επικόλληση, μετονομασία και διαγραφή. Μπορείτε επίσης να αποκτήσετε πρόσβαση σε πληροφορίες αρχείων, να αλλάξετε δικαιώματα αρχείων και να δημιουργήσετε νέους φακέλους.
- Δυνατότητα σύνδεσης σε απομακρυσμένους υπολογιστές: Μπορείτε να συνδεθείτε σε απομακρυσμένους υπολογιστές μέσω πρωτοκόλλων όπως το FTP, το SFTP και το SMB, προσφέροντάς σας τη δυνατότητα να περιηγηθείτε και να διαχειριστείτε αρχεία.
- Επεκτάσεις και πρόσθετα: Μπορείτε να επεκτείνετε τις δυνατότητες του Caja μέσω πρόσθετων που παρέχονται από το MATE Desktop Environment.
Εικόνα 4.7.7 - Αρχική οθόνη Caja
Πλοήγηση - περιβάλλον προγράμματοςΤα βασικά στοιχεία ενός παραθύρου του διαχειριστή αρχείων του Caja είναι:
Μενού επιλογών (Menu Bar): Περιλαμβάνει όλες τις εντολές που χρειάζεστε για να εργαστείτε με τα αρχεία και τους καταλόγους.
Γραμμή εργαλείων (Main Tool Bar): Περιλαμβάνει χρήσιμες εντολές μετακίνησης στους διάφορους καταλόγους
Διαδρομές (Location Bar): Παρέχει τη δυνατότητα μετακίνησης στους προηγούμενους καταλόγους του σημείου που βρισκόμαστε. Επιπλέον μπορείτε να ενεργοποιήσετε τη χειροκίνητη εισαγωγή διαδρομής πατώντας στο κουμπί με το μολύβι και θα εμφανιστεί ένα πλαίσιο εισαγωγής διαδρομής.
|
Εικόνα 4.7.8 - Περιοχές και διαδρομή |
Φάκελοι ή περιοχές: Εμφανίζει μια δενδροειδή επισκόπηση των φακέλων του υπολογιστή καθώς και των απομακρυσμένων συσκευών που έχουν συνδεθεί.
Γραμμή κατάστασης (Status Bar): Παρέχει πληροφορίες τον κατάλογο που είναι ανοιχτός ή για τα επιλεγμένα αρχεία και επίσης εμφανίζει τον ελεύθερο χώρο στο δίσκο.
Περιεχόμενα φακέλων (Main Area): Εμφανίζει τα περιεχόμενα των φακέλων του ενεργού καταλόγου.
|
Στη συνέχεια οι λειτουργίες αντιγραφής, διαγραφής, επικόλλησης θα εφαρμοστούν με τον ίδιο τρόπο είτε σε αρχεία είτε σε φακέλους. |
Υλοποιήστε τη δραστηριότητα 4.7.6
Οι βασικοί φάκελοι που παρουσιάζονται στη αριστερή πλευρά του παραθύρου του Caja (φάκελοι ή περιοχές) μπορούν να επιλεγούν με διπλό κλικ και να ανοίξει ο φάκελος δεξιά στην οθόνη σας. Οι κατάλογοι/φάκελοι που εμφανίζονται είναι συνήθως όλοι οι φάκελοι του «home folder» του χρήστη έγγραφα, εικόνες, βίντεο κλπ αλλά και ο κατάλογος File System όπου είναι ο κεντρικός κατάλογος ρίζας (root ή /). Από εκεί μπορείτε να μετακινηθείτε σε οποιοδήποτε άλλο φάκελο του υπολογιστή.
|
Εικόνα 4.7.9 - Περιήγηση σε καταλόγους |
Για τη δημιουργία ενός υποκαταλόγου / υποφακέλου εκτελείτε τις παρακάτω διαδικασίες:
- Επιλέξτε τον κατάλογο μέσα στον οποίο θα δημιουργήσετε τον υποκατάλογό σας. Γενικά σαν κανόνα να θυμόσαστε ότι καλό είναι αποφεύγετε τον κατάλογο ρίζας για δημιουργία νέων υποκαταλόγων εκτός και αν είναι εντελώς απαραίτητο για τη λειτουργία του υπολογιστή ή κάποιου προγράμματος.
- Κάντε δεξί κλικ σε καθαρό χώρο στην οθόνη των αρχείων και επιλέξτε Δημιουργία φακέλου (Create Folder). Θα δημιουργηθεί ένας φάκελος με όνομα «untitled folder» και μπορείτε να διαγράψετε το όνομα αυτό για να ορίσετε το δικό σας.
|
Εικόνα 4.7.10 - Δημιουργία καταλόγου |
Εναλλακτικά η δημιουργία φακέλου μπορεί να επιλεγεί από το μενού Αρχείο (File) και «Create Folder» ή με τον συνδυασμό πλήκτρων Shift+Ctrl+N.

4.7.3.3 Διαχείριση φακέλων ή αρχείων
Προκειμένου να εφαρμόσετε λειτουργίες όπως αντιγραφή, διαγραφή, μετακίνηση σε ένα ή περισσότερα αρχεία ή φακέλους θα πρέπει να μπορείτε να τα επιλέγετε:
Για ένα αρχείο ή φάκελο: Η λειτουργία επιλογής γίνεται με το ποντίκι με αριστερό κλικ πάνω στο αρχείο ή φάκελο.
|
Εικόνα 4.7.11 - Μαζική επιλογή αρχείων και φακέλων |
Συνεχόμενα αρχεία ή φάκελοι: Μπορείτε να επιλέξετε συνεχόμενα αρχεία ή φακέλους με τη βοήθεια του πλήκτρου shift στο πληκτρολόγιο σας. Αρχικά κάντε ένα ελεύθερο κλικ (χωρίς shift) στο πρώτο αρχείο ή φάκελο από το οποίο θέλετε να ξεκινήσετε τις επιλογές σας και στη συνέχεια κρατήστε πατημένο το πλήκτρο shift και κάντε κλικ στο τελικό αρχείο ή φάκελο επιλογής. Θα επιλεγούν έτσι όλα τα ενδιάμεσα αρχεία. Ένας δεύτερος τρόπος είναι να χρησιμοποιήσετε μόνο το ποντίκι με αριστερό κλικ πατημένο και να επιλέξτε την περιοχή που θέλετε.
Μη συνεχόμενα αρχεία ή φάκελοι: Μπορείτε να επιλέξετε και αρχεία ή φακέλους που δεν είναι συνεχόμενοι. Αυτό γίνεται με διαδοχικά αριστερά κλικ του ποντικού στα αρχεία ή φακέλους που θέλετε ενώ παράλληλα κρατάτε πατημένος το αριστερό control στο πληκτρολόγιό σας. Θυμηθείτε ότι η πρώτη επιλογή θα πρέπει να γίνει με ελεύθερο το control και στη συνέχεια για κάθε επόμενη να συνεχίσετε με control.
|
Εικόνα 4.7.12 - Μη συνεχόμενες επιλογές με χρήση του Ctrl |
Υλοποιήστε τη δραστηριότητα 4.7.8
Αντιγραφή φακέλων – αρχείων
Η διαδικασία αντιγραφής φακέλων ή αρχείων γίνεται ως εξής:
|
Εικόνα 4.7.13 Μενού επιλογών στο δεξί κλικ |
1. Επιλέξτε τα στοιχεία που θέλετε να αντιγράψετε
2. Κάντε δεξί κλικ στην επιλογή σας
3. Στο μενού που θα εμφανιστεί επιλέξτε αντιγραφή (copy)
4. Πλοηγηθείτε στον φάκελο που θέλετε να γίνει η αντιγραφή
5. Δεξί κλικ σε άδειο χώρο και επιλέξτε στο μενού επικόλληση.
Τα βήματα 2, 3 και 5 μπορούν να πραγματοποιηθούν και από το κεντρικό μενού επιλογών «Επεξεργασία» ή με συντομεύσεις πληκτρολογίου που είναι και ο πιο γρήγορος τρόπος. Συγκεκριμένα αφού επιλέξετε ένα σύνολο αρχείων ή φακέλων πατήστε Ctrl+C για αντιγραφή και Ctrl+V για επικόλληση.
|
Εικόνα 4.7.14 Μενού επεξεργασία |
Υλοποιήστε τη δραστηριότητα 4.7.9
Μετακίνηση αρχείων και φακέλων
Η λειτουργία μετακίνησης εφαρμόζεται ως εξής:
1. Επιλέξτε τα στοιχεία που θέλετε να αντιγράψετε
|
Εικόνα 4.7.15 Μετακίνηση αρχείων |
2. Κάντε δεξί κλικ στην επιλογή σας
3. Στο μενού που θα εμφανιστεί επιλέξτε αποκοπή.
4. Πλοηγηθείτε στον φάκελο που θέλετε να γίνει η μεταφορά.
5. Δεξί κλικ σε άδειο χώρο και επιλέξτε στο μενού επικόλληση.
Σε περίπτωση που θέλετε να ακυρώσετε την αποκοπή δεν έχετε παρά να συνεχίσετε την εργασία σας ή μπορείτε να επικολλήσετε στον ίδιο φάκελο που είσαστε.
Υλοποιήστε τη δραστηριότητα 4.7.10
|
Εικόνα 4.7.16 Διαγραφή αρχείων - φακέλων |
1. Επιλέξτε τα στοιχεία που θέλετε να διαγράψετε.
2. Κάντε δεξί κλικ στην επιλογή σας.
3. Στο μενού που θα εμφανιστεί επιλέξτε «μετακίνηση στα απορρίμματα».
Στην πραγματικότητα τα αρχεία δεν διαγράφονται πραγματικά αλλά μετακινούνται σε ένα φάκελο που ονομάζεται απορρίμματα. Αυτό γίνεται για λόγους ασφαλείας σε περίπτωση που θελήσετε να επαναφέρετε κάποιο ή κάποια από αυτά. Παρόλα αυτά, ο φάκελος απορρίμματα δεν είναι για μόνιμη αποθήκευση δεδομένων καθώς γεμίζει και επικαλύπτεται από άλλα απορρίμματα. Συνίσταται προσοχή στις διαγραφές σας ώστε να μην χάσετε πολύτιμα δεδομένα.

Επαναφορά διαγραμμένων αρχείων και φακέλων
Η επαναφορά διαγραμμένων αρχείων και φακέλων μπορεί να γίνει από το φάκελο «Απορρίμματα».
|
Εικόνα 4.7.17 Απορρίμματα |
Μετακινηθείτε στο φάκελο «Απορρίμματα» με αριστερό κλικ στο αντίστοιχο εικονίδιο στο πλαίσιο τοποθεσιών. Μέσα στο φάκελο θα βρείτε τις διαγραφές που έχετε πραγματοποιήσει. Επιλέξτε τα αρχεία ή τους φακέλους που θέλετε και κάντε κλικ στο κουμπί «Επαναφορά επιλεγμένων αντικειμένων».
Υλοποιήστε τη δραστηριότητα 4.7.12
Αλλαγή
ονόματος αρχείου ή φακέλου
|
Εικόνα 4.7.18 Μετονομασία |
Χρήσιμη είναι η λειτουργία της μαζικής αλλαγής ονομάτων. Αυτή πραγματοποιείται ως εξής:
1. Επιλέξτε τους φακέλους ή τα αρχεία που θέλετε να αλλάξετε τα ονόματα.
2. Από το μενού «Επεξεργασία» επιλέξτε «Rename all».
3. Θα εμφανιστεί μία οθόνη όπου μπορείτε να καθορίσετε πως ή σε τι θα αλλάξει το όνομα των αρχείων σας.
i. Η πρώτη επιλογή αφορά τη μετατροπή των χαρακτήρων των αρχείων ή των φακέλων σε διαφορετικούς τύπους μικρών-κεφαλαίων. Για παράδειγμα η επιλογή Title case αφήνει κεφαλαίο το πρώτο γράμμα του αρχείου και μετατρέπει σε μικρά όλα τα υπόλοιπα.
|
Εικόνα 4.7.19 Αλλαγή πεζών κεφαλαίων |
|
Εικόνα 4.7.20 Εισαγωγή κειμένου σε ονόματα αρχείων |
iv. Επιλογή «Αντικατάσταση». Αναζητά μέσα στα ονόματα των αρχείων μία συγκεκριμένη συμβολοσειρά και την αντικαθιστά με άλλη που έχετε ορίσει. Στο παράδειγμα στην Εικόνα 4.7.21 γίνεται αντικατάσταση του κειμένου «Askisi» με το «άσκηση».
|
Εικόνα 4.7.21 - Αντικατάσταση κειμένου |
v. Επιλογή αρίθμησης (enumerate). Μπορείτε να προσθέσετε ένα αύξοντα αριθμό στα αρχεία που επιλέξατε ξεκινώντας από τιμή που έχετε ορίσει στις παραμέτρους.
Υλοποιήστε τη δραστηριότητα 4.7.13
Επισήμανση αρχείων και φακέλων
|
Εικόνα 4.7.22 Επισήμανση |
![]() |
Εικόνα 4.7.23 Εμβλήματα |
Επιπλέον, για τους φακέλους και τα αρχεία έχετε τη δυνατότητα να προσθέσετε ένα μικρό εικονίδιο επισήμανσης το οποίο σας βοηθά να γνωρίζετε την κατάσταση του αρχείου. Έτσι για παράδειγμα στην Εικόνα 4.7.22 η ΑΣΚΗΣΗ7.ODS έχει επισήμανση «σημαντικού» το αρχείο ΑΣΚΗΣΗ8.ODS επισήμανση «Work in Progress (Υπό κατασκευή)» και αντίστοιχα τα επόμενα δύο αρχεία «ολοκληρωμένο» και «αγαπημένο». Να σημειωθεί ότι το Λ.Σ. δεν καταλαβαίνει για παράδειγμα αν σε ένα αρχείο ολοκληρώσατε την επεξεργασία του προκειμένου να αλλάξει το εικονίδιο κατάστασης. Είναι θέμα του χρήστη να τοποθετήσει την κατάλληλη επισήμανση.

Χρήσιμες συντομεύσεις πληκτρολογίου στο πρόγραμμα Caja
Ctrl + A |
Επιλογή όλων των αρχείων και φακέλων |
Ctrl + C |
Αντιγραφή στο πρόχειρο των αρχείων ή φακέλων |
Ctrl + V |
Επικόλληση από το πρόχειρο στον τρέχοντα φάκελο των αντιγραμμένων αρχείων |
Ctrl + X |
Αποκοπή επιλεγμένων αρχείων και φακέλων |
Ctrl + S |
Επιλογή με βάση κριτήρια που εισάγετε |
Shift + Ctrl + i |
Αναιρείται η επιλογή που έχετε πραγματοποιήσει και επιλέγονται όλα τα άλλα αρχεία και φάκελοι. |
Ctrl + Z |
Αναίρεση λειτουργίας π.χ. διαγραφής |
Ctrl + Y |
Επαναφορά αναίρεσης |
F2 |
Μετονομασία φακέλου |
Del |
Διαγραφή επιλεγμένων αρχείων ή φακέλων |
Λεπτομέρειες εμφάνισης
Μέσα από το μενού Επεξεργασία → Προτιμήσεις μπορείτε να καθορίσετε τον τρόπο διαχείρισης των
αρχείων καθώς και την εμφάνισης των αρχείων και φακέλων. Οι βασικές καρτέλες
που θα μας απασχολήσουν είναι:
|
Εικόνα 4.7.24 Προτιμήσεις διαχείρισης |
Συμπεριφορά: Ορίζετε το τρόπο με τον οποία θα ανταποκρίνεται κάθε αρχείο στα κλικ. Επίσης, μπορείτε να ορίσετε τι θα συμβαίνει σε περίπτωση που επιλέξετε διαγραφή αρχείων. Προσοχή στην τελευταία επιλογή «Συμπερίληψη εντολής διαγραφής που θα παρακάμπτει τα απορρίμματα» καθώς θα διαγράφει μόνιμα τα αρχεία χωρίς δυνατότητα ανάκτησης από τον κάδο ανακύκλωσης.
