4.9.1 Ιεραρχία χρηστών
4.9.1 Ιεραρχία χρηστών
Οι χρήστες
ενός Λ.Σ Linux σχηματίζουν μια ιεραρχία με βάση τα
δικαιώματα που έχουν. Στην κορυφή της ιεραρχίας χρηστών βρίσκεται ο χρήστης root
(ρίζα) ή superuser.
Έχει απεριόριστα δικαιώματα πάνω στο Λ.Σ, στις διεργασίες και στα αρχεία. Ο
χρήστης root (η superuser)
δημιουργείται αυτόματα από την εγκατάσταση του συστήματος.
Ακολουθούν οι (απλοί) χρήστες του συστήματος οι οποίοι έχουν καθορισμένα δικαιώματα. Τα δικαιώματα που έχουν καθορίζουν και την ιεραρχία τους. Ένας χρήστης με ειδικά δικαιώματα δημιουργείται κατά την εγκατάσταση του συστήματος και έχει το ρόλο του διαχειριστή του συστήματος. Το συνθηματικό που χρησιμοποιεί είναι ταυτόχρονα και συνθηματικό του superuser. Οι υπόλοιποι χρήστες δημιουργούνται από αυτόν τον διαχειριστή ο οποίος καθορίζει και τα δικαιώματά τους. Συχνά στο κάτω μέρος της ιεραρχίας των χρηστών βρίσκονται απλοί χρήστες με περιορισμένα δικαιώματα που ονομάζονται επισκέπτες (quest).
Εκτός από τους πραγματικούς χρήστες το Λ.Σ δημιουργεί κατά την εγκατάστασή σου ένα σύνολο χρηστών με συγκριμένα δικαιώματα, για να εκτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες του Λ.Σ, ορισμένους από τους οποίους θα γνωρίσουμε στη συνέχεια.
Κάθε χρήστης έχει ένα όνομα, μια ταυτότητα, ανήκει σε μια ομάδα, έχει ορισμένα δικαιώματα κ.λπ. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό κάθε χρήστη είναι η ταυτότητα του ή το αναγνωριστικό χρήστη (UID - User ID), το οποίο είναι ένας αριθμός που χρησιμοποιεί το Linux για να ταυτοποιεί και ξεχωρίζει τους χρήστες. Το UID είναι μοναδικό χαρακτηριστικό και αποδίδεται από το Λ.Σ την ώρα που δημιουργείται ένας χρήστης.
Έχει αναφερθεί ότι οι χρήστες ανήκουν σε ομάδες. Στις ομάδες αυτές, όπως και στους χρήστες, το βασικό χαρακτηριστικό του που χρησιμοποιεί το Λ.Σ για την ταυτοποίηση τους είναι η ταυτότητα η χαρακτηριστικό της ομάδας (GID - Group ID).
Αναβάθμιση χρηστών - εντολή sudo
Κάποιες εργασίες που πρέπει να εκτελέσει ένας χρήστης απαιτούν δικαιώματα που έχει μόνο ο root. Στην περίπτωση αυτή ο χρήστης μπορεί να αποκτήσει προσωρινά τα δικαιώματα του root μέσω της εντολής sudo (superuser do). Η εντολή αυτή για να εκτελεστεί θα ζητήσει το συνθηματικό (password) του root.
Για παράδειγμα αν θέλουμε να εμφανίσουμε με χρήση της εντολής cat τα περιεχόμενα του αρχείου /etc/passwd θα πάρουμε το μήνυμα λάθους:
Permission denied (δεν επιτρέπεται η πρόσβαση)
Αυτό συμβαίνει γιατί εμείς ως απλοί χρήστες δεν έχουμε δικαίωμα ανάγνωσης του αρχείου /etc/passwd.
Αν δώσουμε όμως την εντολή:
sudo cat /etc/passwd
Τότε αρχικά το σύστημα θα ζητήσει το συνθηματικό του root και στη συνέχεια θα εμφανιστούν τα περιεχόμενά του.
Με την εντολή sudo (SuperUser Do) ουσιαστικά λέμε στο σύστημα να εκτελέσει την εντολή που ακολουθεί (cat /etc/passwd) σαν να την εκτελούσε ο root. Για να αποφύγει το σύστημα τη χρήση της εντολής sudo από οποιονδήποτε χρήστη ζητά κάθε φορά, ως επιβεβαίωση, το συνθηματικό του root.