Ένα αποθετήριο (ή αποθετήριο πακέτων) είναι ένας εξυπηρετητής αρχείων όπου αποθηκεύονται και παρέχεται λογισμικό για το linux. Το λογισμικό αυτό (ή πακέτα) συνήθως έχουν ελεγχθεί και πιστοποιηθεί από τη διανομή Linux που χρησιμοποιείτε.

Το αποθετήριο παρέχει έναν μηχανισμό για την αναζήτηση, λήψη και εγκατάσταση.

 λογισμικού, καθώς και για τη διαχείριση ενημερώσεων και αναβαθμίσεων του ήδη εγκατεστημένου λογισμικού. Αυτό καθιστά την εγκατάσταση και τη διαχείριση του λογισμικού πιο ευέλικτη και ασφαλή. Οι περισσότερες μεγάλες διανομές Linux π.χ. Debian, Ubuntu, Fedora κλπ διατηρούν τα δικά τους αποθετήρια. Μπορείτε να προσθέσετε επιπλέον αποθετήρια από τρίτους, προσφέροντας πρόσβαση σε περισσότερα λογισμικά.

 

Εικόνα 4.4.1 - Software & Updates , Synaptic Package Manager.


Εικόνα 4.4.2 Μηχανισμός Αποθετηρίων. (Πηγή εικονιδίων Freepik - Flaticon)

Μηχανισμός

  • Κάθε λειτουργικό σύστημα διαθέτει ένα ή και περισσότερους «Διαχειριστές Πακέτων» προκειμένου να διαχειρίζεται τις εγκαταστάσεις των «πακέτων».
  • Ένας διαχειριστής πακέτων μπορεί να είναι εφαρμογή σε γραφικό περιβάλλον είτε εργαλείο γραμμής εντολών.
  • Ένα πακέτο, είναι μία εφαρμογή, ένα εργαλείο κονσόλας, μία βιβλιοθήκη κλπ.
  • Ένα αποθετήριο είναι μία συλλογή πακέτων.
  • Επιπλέον ένα αποθετήριο διαθέτει τις «πληροφορίες πακέτων (μεταδεδομένα ή metadata)» στις οποίες περιλαμβάνονται το όνομα του πακέτου, η περιγραφή του, η έκδοση, το όνομα του κ.α.

Ο διαχειριστής πακέτων αρχικά ενημερώνει τοπικά στον υπολογιστή μία λίστα με τα «μεταδεδομένα» των αποθετηρίων. Αυτό γίνεται για να είναι γρήγορη η εύρεση των στοιχείων των πακέτων. Όταν ζητείται η εγκατάσταση κάποιου πακέτου τότε ο διαχειριστής πρώτα ανατρέχει στα αποθηκευμένα μεταδεδομένα και στη συνέχεια συνδέεται μέσω διαδικτύου στο συγκεκριμένο αποθετήριο για να κατεβάσει το πακέτο στον υπολογιστή και τέλος να το εγκαταστήσει. Τέλος, ένα πακέτο μπορεί να έχει εξαρτήσεις. Δηλαδή άλλο λογισμικό ή βιβλιοθήκες τα οποία απαιτούνται για να λειτουργήσει το πακέτο που εγκαθιστάτε.

Πλεονεκτήματα αποθετηρίων

  • Ευκολία εγκατάστασης: Οι περισσότερες εφαρμογές, που συνήθως χρειάζεται ένας χρήστης είναι μαζεμένες, σε ένα γραφικό περιβάλλον μέσα σε κατηγορίες όπου μπορεί ο χρήστης να επιλέξει και να εγκαταστήσει.
  • Ασφάλεια: Τα αποθετήρια παρέχουν λογισμικό που έχει ελεγχθεί και πιστοποιηθεί από την κοινότητα του Linux. Αυτό σημαίνει ότι το λογισμικό που κατεβάζετε είναι ασφαλές και δεν περιέχει κακόβουλο κώδικα.
  • Ενημερώσεις και αναβαθμίσεις: Παρέχουν μηχανισμούς για εύκολη διαχείριση ενημερώσεων και αναβαθμίσεων του εγκατεστημένου λογισμικού. Συνήθως η ενημέρωση ενός λογισμικού ή όλου του συστήματος είναι θέμα λίγων κλικ.


Εικόνα 4.4.3 Ενημέρωση λογισμικών σε Ubuntu Mate

  • Ποικιλία λογισμικών: Γλώσσες προγραμματισμού, εφαρμογές γραφείου έως παιχνίδια και πολυμέσα, όλα είναι διαθέσιμα σε ένα ενιαίο χώρο, καλύπτοντας έτσι τις περισσότερες ανάγκες σας σε λογισμικό.
  • Ευελιξία: Επιτρέπουν την εγκατάσταση και απεγκατάσταση λογισμικού με μεγάλη ευκολία. Οι εξαρτήσεις των πακέτων, εγκαθίστανται από το σύστημά αυτόματα.

 Τα αποθετήρια σε Ubuntu Linux

Τα βασικά αποθετήρια σε Ubuntu (αλλά και σε Debian) είναι τέσσερα:

Main

Είναι το κύριο αποθετήριο του Ubuntu. Περιλαμβάνει ελεύθερο λογισμικό και υποστηρίζεται από την ίδια την Canonical (η δημιουργός του Ubuntu). Στο αποθετήριο αυτό θα βρείτε όλα τα σημαντικά ανοιχτού κώδικα λογισμικά που συνήθως έχουν εγκατασταθεί ήδη από το Ubuntu. Όλα τα λογισμικά της κατηγορίας υποστηρίζονται συνεχώς με ενημερώσεις ασφαλείας και βελτιώσεις.

Restricted

Στην κατηγορία restricted περιλαμβάνονται λογισμικά όπου τα οποία δεν είναι ανοικτού κώδικα αλλά τα χρειάζεται το ubuntu για τη σωστή λειτουργία του (π.χ. προκειμένου να υποστηρίξει συσκευές, οδηγοί καρτών γραφικών κλπ). Στην κατηγορία αυτή οι δημιουργοί του Ubuntu δεν έχουν πρόσβαση στους κώδικες των λογισμικών και σε περίπτωση σφάλματος ενημερώνουν τους κατασκευαστές.


Universe

Στην κατηγορία universe περιλαμβάνεται σχεδόν όλο το λογισμικό ανοικτού κώδικα που υπάρχει για το Linux. Στα λογισμικά της κατηγορίας αυτής δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα τρέξουν απρόσκοπτα ή ότι θα υπάρχουν ενημερώσεις ή βελτιώσεις. Συνήθως μια νέα εφαρμογή πρώτα εμφανίζεται στην κατηγορία αυτή και όταν θα ικανοποιήσει όλες τις απαραίτητες συνθήκες που ορίζεται από το λειτουργικό θα προωθηθεί στην κατηγορία main.

Multiverse

Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται λογισμικά κλειστού κώδικα. Ο χρήστης πρέπει να είναι προσεκτικός στην εγκατάσταση από το συγκεκριμένο αποθετήριο προκειμένου να γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του από τη χρήση των συγκεκριμένων λογισμικών. Συνήθως δεν υποστηρίζονται και δεν ενημερώνονται.

 Αποθετήρια

Τα αποθετήρια είναι τοποθετημένα σε διάφορους server ανά τον κόσμο και συνήθως ο χρήστης επιλέγει (ή έχει επιλέξει το λειτουργικό από πριν) κάποιο server κοντά του.


Οι διευθύνσεις των αποθετηρίων αποθηκεύονται στον υπολογιστή στη διαδρομή /etc/apt στο αρχείο sources.list.

Μπορείτε να διαχειριστείτε τα αποθετήρια είτε από την επιφάνεια εργασίας του λειτουργικού σας με γραφικό τρόπο είτε από τη γραμμή εντολών.

 

Παρακάτω παρουσιάζεται η χρήση των αποθετηρίων από το γραφικό περιβάλλον Mate του Linux Ubuntu.

  Η εφαρμογή Software & Updates

Σε κάθε διανομή linux συνήθως υπάρχει μία ή περισσότερες εφαρμογές από τις οποίες μπορείτε να διαχειριστείτε τα αποθετήρια σας. Σε Debian και Ubuntu διανομές συνήθως θα βρείτε την εφαρμογή “Software & Updates”.


Εικόνα 4.4.4 - Software & Updates σε Debian και Ubuntu

Ορισμός αποθετηρίων

Στην πρώτη καρτέλα (Debian Software ή Ubuntu Software)Μπορείτε να επιλέξετε τα βασικά τέσσερα αποθετήρια στο Debian ή στο Ubuntu τσεκάροντας τις αντίστοιχες επιλογές. Γενικά, δεν προτείνεται να καταργήσετε το κύριο αποθετήριο (main) μια και είναι η πηγή από την οποία θα αντλήσετε όλες τις αναβαθμίσεις και διορθώσεις που θα προκύψουν στις κύριες εφαρμογές σας. Επίσης, για το ίδιο λόγο, εφόσον απαιτείται από το υλικό του υπολογιστή, δεν προτείνεται να διακόψετε και τη non-free-firmware / restricted κατηγορία.

Προσθήκη αποθετηρίων

Συνήθως, τα αποθετήρια που υπάρχουν ήδη στο σύστημά σας είναι αρκετά για την εγκατάσταση εφαρμογών. Υπάρχουν περιπτώσεις, όπου είναι αναγκαία η εγκατάσταση εφαρμογών από άλλο αποθετήριο. Στην καρτέλα Other Software σας δίνεται η δυνατότητα να προσθέσετε επιπλέον αποθετήρια.

Πατώντας το κουμπί Add θα εμφανιστεί μία οθόνη στην οποία θα πρέπει να δακτυλογραφήσετε με ακρίβεια τη διεύθυνση του συγκεκριμένου αποθετηρίου.

Εικόνα4.4.5 - Διεύθυνσης αποθετηρίου

Κάθε αποθετήριο έχει τη δική του διεύθυνση και για να μπορέσετε να εισάγετε μία θα πρέπει να ανατρέξετε στον κατασκευαστή του λογισμικού. Μία συνηθισμένη εντολή είναι αυτή παρακάτω:

deb

http://repository_address

UbuntuVersion

Branch

1

2

3

4


1.      Δηλώνει τον τύπο των αρχείων. Μπορεί να είναι deb (πακέτα .deb) ή deb-src (πακέτα κώδικα).

2.      Η διεύθυνση του αποθετηρίου

3.      Η έκδοση Ubuntu [1] (ή Debian) που χρησιμοποιείτε

4.      Η κατηγορία του αποθετηρίου (main, restricted, universe και multiverse). Τα αποθετήρια τρίτων κατασκευαστών συνήθως έχουν μία κατηγορία.

5.      Μετά την εισαγωγή της διεύθυνσης και επιστρέφοντας στην προηγούμενη οθόνη αφού πατήσετε το close θα σας ζητηθεί να γίνει ανανέωση των αποθετηρίων. Σε περίπτωση που η διεύθυνση που δώσατε είναι λάθος θα σας εμφανίσει σφάλμα σε αυτό το στάδιο. Σε αυτήν την περίπτωση ελέγξτε αν έχετε σύνδεση στο διαδίκτυο και επίσης αν έχετε εισάγει σωστά τη διεύθυνση.


Εικόνα 4.4.6 Ανανέωση Αποθετηρίων και σφάλμα ανανέωσης.


Αποθετήρια PPA

Ένα PPA (Personal Package Archive) αποθετήριο είναι ένας διαδικτυακός χώρος όπου οι χρήστες μπορούν να ανεβάζουν, να διανέμουν και να εγκαθιστούν λογισμικό για διανομές Linux που βασίζονται στο σύστημα πακέτων Debian. Οι χρήστες μπορούν να προσθέσουν ένα PPA στο σύστημά τους προσθέτοντας τον αντίστοιχο κατάλογο στις πηγές των αποθετηρίων τους. Το πλεονέκτημα τους είναι η άμεση ενημέρωση εφαρμογών χωρίς να περιμένουν την επίσημη ενημέρωση των αποθετηρίων του Ubuntu.

Συχνά, τα PPA παρέχουν λογισμικό που είναι σε δοκιμαστική φάση ή ανεπίσημες εκδόσεις, οπότε συνίσταται προσοχή στην εγκατάσταση εφαρμογών από αυτά.

Η εγκατάσταση ενός αποθετηρίου PPA γίνεται με παρόμοιο τρόπο όπως και τα deb.

  Αναζήτηση και εγκατάσταση πακέτων PPA

Ο πιο εύκολος τρόπος αναζήτησης ενός PPA πακέτου είναι οι μηχανές αναζήτησης.


Για παράδειγμα αν κάνετε αναζήτηση με στοιχεία ppa όνομα εφαρμογής θα σας εμφανίσει στα πρώτα αποτελέσματα αυτό που αναζητείτε.

Στο παράδειγμα βλέπετε το αποτέλεσμα αναζήτησης για τον Apache webserver.


Αρχικά, αφού επισκεφτείτε τη σελίδα θα δείτε μια περιγραφή του πακέτου PPA και στη συνέχεια οδηγίες πως θα κάνετε την εγκατάσταση στο σύστημά σας.

Υπάρχουν δύο τρόποι εγκατάστασης. Από γραμμή εντολών που είναι και ο πιο γρήγορος αφού μπορείτε να κάνετε αντιγραφή επικόλληση τις εντολές και να τις τρέξετε (1). Ο δεύτερος τρόπος είναι να πλοηγηθείτε στη σχετική καρτέλα στο πρόγραμμα software & updates και να κάνετε τη σχετική εγγραφή με στοιχεία που παρέχονται στην ιστοσελίδα του ppa (2). Πρέπει να δώσετε προσοχή να επιλέξετε τη σωστή έκδοση Ubuntu επιλέγοντας από το μενού επιλογών.



Αυθεντικοποίηση (Authentication)

Τις περισσότερες φορές που θα εγκαταστήσετε ένα εξωτερικό αποθετήριο θα σας ζητηθεί και ένα κλειδί αυθεντικοποίησης προκειμένου να διασφαλιστεί η ακρίβεια των πληροφοριών που περιέχει. Το κλειδί ελέγχεται κάθε φορά που γίνεται ενημέρωση των μεταδεδομένων του αποθετηρίου.


Εικόνα 4.4.7 - Αδυναμία ενημέρωσης αποθετηρίου λόγω απουσίας ή προβλήματος με το κλειδί αυθεντικοποίησης

 Εγκατάσταση κλειδιού αυθεντικοποίησης


Εικόνα 4.4.8 - Brave broswer. Κλειδί αυθεντικοποίησης
Αρχικά εντοπίστε στην ιστοσελίδα του αποθετηρίου το κλειδί αυθεντικοποίησης. Παράδειγμα στη σελίδα brave.com βλέπετε στην εικόνα Εικόνα 4.4.8 το κλειδί αυθεντικοποίησης. Το αρχείο αυτό μπορείτε να το κατεβάσετε στον υπολογιστή σας και στη συνέχεια να το εγκαταστήσετε με τη βοήθεια της εφαρμογής Software & Updates. Από την καρτέλα Authentication επιλέξτε import key file και στην επόμενη οθόνη επιλέξτε το αρχείο που περιέχει το κλειδί Εικόνα 4.4.9.


Εικόνα 4.4.9 - Εισαγωγή κλειδιού Αυθεντικοποίησης

   Υλοποιήστε τις δραστηριότητες 4.4.1 & 4.4.3